ABDULKADİR EL MERAGİ ilk 1360-1435 İran Azerbaycan, İran İran
İMAMEDDİN NESİMİ 1369-1417 Azerbaycan Şamahı, Azerbaycan
FETHULLAH EŞ-ŞİRVANI 1417-1486 Azerbaycan Şemahi, Azerbaycan Azerbaycan Matematik, Astronomi, Coğrafya Anadolu’da matematik,
SEYYİD YAHYA ŞİRVANİ …..-1466 Azerbaycan Şirvan, Azerbaycan
Karabaği ö1535 Kafkasya Karabağ Azerbaycan tefsir, hadis, kelâm, fıkıh, fıkıh usulü ve Arap edebiyatı konusunda geniş bilgi ve maharete sahiptir. Tehâfüt çalışmasıyla Hocazâde, Tûsî ve Kemalpaşazâde gibi kelam-felsefe meselelerinin bir arada ve sistemli olarak ele alınmasını sağlamıştır. Tehâfütü’l hükemâ ismiyle de bilinen eserinde Karabâğî, yer yer Gazzâlî ve Hocazâde’ye tenkitlerde bulunmaktadır. Gazzâlî’de olduğu gibi tekfir söz konusu olmayıp, cüziyyât ve haşr meseleleri yer almaz. Meseleleri farklı ve alışılmışın dışında ele alarak, aklî istidlali kullanma hususunda taassup göstermeyerek objektif olabilmeye özen göstermiştir. Problemlere bir filozof gözüyle bakmaya muktedir olmuş, konulara yeni boyutlar kazandırarak
Molla Hafız ö1550 Azerbaycan Gence, Berda Azerbaycan Osmanlı’da Hâfız Acem diye meşhur olmuştur. Asıl adı Mehmed b. Ahmed olup, Azerbaycan’ın Gence vilâyetine bağlı Berda kasabasında dünyaya gelmiştir. Öğrenimini Tebriz’de yapmış, daha sonra Osmanlı Devleti’ne iltica etmiş ve Amasya’ya yerleşmiştir. Bu arada Trabzon valisi olan şehzade Sultan Selim’le görüşüp sohbetlerinde iştirak etme fırsatı bularak onun hürmetini kazanmış ve bu yüzden kendisine Amasya Ali Paşa Medresesi müderrisliği verilmiştir. Ayrıca, Mu’id-zâde Abdurrahman Efendi hizmetine girerek ondan ve diğer bazı ulemadan dersler almıştır. Osmanlı ulemasının takdirini kazandıktan sonra, daha çok tanınmaya başlamıştır. Hâfız Acem’in özelliklerinden biri de sık sık medrese değiştirme yoluyla yükselmesi ve her medrese değişikliğinde birkaç eser takdim etmesidir. Onun bu durumu itimat kazanması ve aynı zamanda güven vermesi anlamına da gelmektedir. Mu’id-zâde Abdurrahman Efendi aracılığı ile II. Bayezid’le görüşme fırsatı bulmuş, sonra sırasıyla Ankara, Merzifon, İstanbul Ali Paşa, İznik ve sonunda Ayasofya Medresesi’nde müderrislik yapma imkânı bulmuştur. Noktatü’l‐ilm, Fihristü’l‐ ulûm, Maarîkû’l‐ketaib, Seb’a‐ı seyyare, Tuhfetü’l‐mestûr, Tercüme-i Timurnâme, Ta’likat, Risâletü’l-kalem adlı eserleri kaleme almıştır. Cürcânî’nin Mevâkıf’ının bazı bölümlerine hâşiye yazmıştır. Risâletü’l-Heyulâ adlı eseri vardır. Tecrîd’e Muhâkemâtü’t-tecrîdiyye adlı şerhi yazmıştır. Medinetü’l-ilm adlı eserinde Beydavî, Taftazânî, Cürcânî gibi zatlara itirazlarını dile getirmiştir.50 Tefsir-i Beyzâvî Hâşiyesi, Sûre-i Nebe’ Hâşiyesi, Nevevî’nin Hadîs-i Erbaîn şerhi, Şemail-i Şerif şerhi, Delâil-i Hayrât şerhi, Ahlâk-ı Adudiyye Şerhi, Pend-i Attar Şerhi, Kenzü’l-Ummal ihtisarı, Kuduri Tercümesi, Molla Cami’nin Levayıh tercümesi, Bursalı Dede Efendi’nin
HÜSEYİNZÂDE ALİ TURAN 1864-1940 Azerbaycan Salyan Azerbaycan
AHMET AĞAOĞLU 1869-1939 Kafkasya Azerbaycan Azerbaycan Siyaset
HÜSEYİN CAVİT 1882-1941 Azerbaycan Nahçivan Azerbaycan
MEHMET EMİN RESULZÂDE 1884-1954 Azerbaycan Bakü Rusya İmparatorluğu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin Kurucusu Ve İlk
AHMET CEVAT 1892-1937 Azerbaycan Şemkir Azerbaycan Şair, Çevirmen
GÖNÜL BÜNYADZÂDE 1974 Göyce Azerbaycan Gönül Bünyanzade 2 Kasaım 1974 Yılında Batı Azerbaycan’ın Göyce İlinde, Zod Köyünde Doğdu. (4904.S.) // “Bünyanzade Azerbaycan’ın Yaşayan Çok Genç Düşünürlerinden Bir Hanımdır.” (4916.S.) “… Mütefekkir Ve Araştırmacıdır”.
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Aralık 14, 2016
