Tayvan ve KKTC

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TEŞKİLATI TARAFINDAN TANINMAYAN ADA DEVLETLER:

TAYVAN ÇİN CUMHURİYETİ VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

İÇİNDEKİLER

• GENİŞLEME GÜNDEMLERİ
• ADA DEVLETLER
• TAYVAN ÇİN CUMHURİYETİ
• KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

GENİŞLEME GÜNDEMLERİ

Çin Halk Cumhuriyeti (PRC) Genişlemesi:

• 1997 Hong Kong
• 1999 Macau
• 2047 Hong Kong ile tam bütünleşme
• ?      Tayvan

1990’larda “Büyük Çin”den bahsedilmeye başlandı. Niteleyen ise Clinton Amerika’sıydı ve Greater China “Büyük Çin” kavramını gündeme getirmişti. Büyük Çin’den kastedilen o bölgede Çin, Hong Kong, Tayvan, Macao ve Güney Doğu Asya’daki Endonezya, Malezya ve Filipinler gibi ülkelerde yerleşik olan Çinliler idi.

Bu büyüklüğün bugün gerçek olduğunu görüyoruz. Çin artık “Büyük Çin”dir, Greater China’dır. 2000’lerde Amerika’nın başına geçen Bush yönetiminden itibaren Amerika bu kavramı terk etti. Bu kavram sadece Clinton’la söz konusuydu. Şimdi ise Çin artık enerji alımını yuan ile gerçekleştiriyor, Amerikan Dolarını terk ediyor, İpek Yolunu hayata geçiriyor; o halde Çin büyüktür.

Genişleme Gerçeği

• Rusya ve Çin genişlemekteler.
• Türkiye’de ise Misakı Milli sınırlarına doğru genişleme yok
• Genişleme iradesi için zamanlama önemli.

Rusya ve Çin’in Bütünleşme Girişimleri: Ukrayna ve Tayvan

Kamuoyu yine Natocu – Rusçu şeklinde konumlandırıldı. Konuşulmayan sadece Çin. Nasıl bir miyopluktur, perdelemedir, anlaşılmaz. ABD ise Rusya üzerinden Çin’in İpek Yolu lojistiğini kırıyor.

Değerlendirmemiz gereken bu kırılmadan Türkiye‘ye yansıyan fırsatlar-tehditler nelerdir?

“Bu yaklaşımın haklılık payı var, ama Rusya’nın işgali ile birlikte Ukrayna’da teşekkül eden yeni sosyoloji Rusya açısından bir beka meselesi oluşturma potansiyeline sahip. Ayrıca bu sosyoloji Çin’i Tayvan ile bütünleşme siyasetinde daha dikkatli davranmaya yol açacak mahiyettedir. Tartışılması gereken bu durumla bağlantılı bir diğer husus Ukrayna’nın yeni sosyolojisinin küresel etkilerinin nasıl olacağıdır.  Tayvan halkı Çin’in tahakkümü altına girmek istemiyor. Ukrayna tecrübesi onlar için güçsüz kabul edilen bir toplumun gücünü gösteren öğretici bir örnek.”  (Prof. Dr. Musa Taşdelen)

Ukrayna nasıl tarihi Rusya’nın çekirdeği ise, Tayvan da “Milliyetçi Çin” devletidir. Tayvanlılar etnik olarak da ada yerlileridir,  farklı sosyoloji unsurlarıdır. Yeniden birleşme olayını Hong Kong (1997) ile fiiliyata geçiren Çin ardından 25 yıl sonra 2047’de Hong Kong’da tam egemen olacak. Tayvan giderek daha fazla ürküyor.

Hong Kong’un Çin’e 1997’de devredilmesinden itibaren 25 yıldır Çin’in uyguladığı baskılar da aynı öğretici örnek kapsamında.

Basra Körfezinde denge unsuru  (Arap, Acem, Türk, İngiliz Amerikan)  olan Katar bu yönüyle  Tayvan’a çok benzeşiyor.

ADA DEVLETLER

Ulusal Rekabetçilik Endeksi 4.0 Sıralaması (Toplam 140 Devlet)

• Hong Kong: 7.sıra
• Tayvan: 13.sıra
• Kıbrıs: 44.sıra

Kaynak: The Global Competitiveness Index 4.0 2018 Rankings

TAYVAN ÇİN CUMHURİYETİ (ROC)

Kaynaklar:

• Traveller’s Talks: Greater China World. 3: Taiwan RoC
• Traveller’s Photos: Asian Tiger Taiwan
• Traveller’s Talk: Taiwan’s Business Strategy

Harita: Çin Halk Cumhuriyeti ve Çin Cumhuriyeti (Tayvan Adası)

Tayvanlılar Japon, Çin, Amerikan karması bir zihin yapısına sahiptirler.

Çarşı fena karışacak gibi Çin lideri Xi Jinping, ordusuna, Tayvan‘a saldırıya izin veren yönergeyi imzaladı. 15 Haziran’da yürürlüğe girecek kararname ile temel ilkeler, birliklerin örgütlenmesi ve komutası, operasyon türleri belirlendi.

Günümüzde Tayvan’la hala resmi diplomatik ilişkide bulunan 22 devlet vardır:

• Belize (1989)
• Burkina Faso (1994)
• Dominik Cumhuriyeti (1957)
• El Salvador (1961)
• Guatemala (1960)
• Haiti (1956)
• Honduras (1965)
• Kiribati (2003)
• Marshall Adaları (1998)
• Nauru (1980–2002, 2005)
• Nikaragua (1990)
• Palau (1999)
• Panama (1954)
• Paraguay (1957)
• Saint Kitts ve Nevis (1983)
• Saint Lucia (1984–1997, 2007)
• Saint Vincent ve Grenadinler (1981)
• São Tomé ve Príncipe (1997)
• Solomon Adaları (1983)
• Esvatini (1968)
• Tuvalu (1979)
• Vatikan (Kutsal Makam) (1942)

Dünyanın En Yüksek Milli Gelirine Sahip Ülkeleri (2021 Sonu)

• 21.sıra TÜRKİYE:     796 milyar dolar: % 0,84
• 22.sıra   TAYVAN:    785 milyar dolar:  % 0,83

(Kaynak: 28 Mart 2022 IMF)

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

Kaynaklar:

• İngilizlere kiralanan Kıbrıs ile Hong Kong, 1974 ve 1997’de hangi farklı süreçlerle karşılaştılar? 
• Moderatör Gece Kıbrıs Afrin Hattı Kitabı Levent Ağaoğlu 
• Cyprus Articles at BooksonTurkey 

Çin, Japon ve Amerikan birikimlerinin bir sentezi olan Pasifik Okyanusu’ndaki Tayvan adasının (Çin Cumhuriyeti) üstlendiği işlevin bir benzeri Roma, Doğu Roma ve Türk İmparatorluğu’nun (Osmanlı) birikimlerini bağrında taşıyan Kıbrıs adası tarafından da yerine getirilecektir. Her iki adadaki devletlerin de tanınmamış olması, 2.Dünya Savaşı sonrası dönemi mirasının aşılması gereğinin göstergeleridir.

İpek yollarının kuzey, orta ve güney hatları arasında en vaadedici olanı güney hattıdır ki Avrasya yerine Afrasya’yı öne çıkarmaktadır.  Asya ve ardından Afrika’nın yükselen grafikleri, her iki kıtanın düğüm noktası olan Kıbrıs’ın önünü açmaktadır.

Çin, Japon ve Amerikan birikimlerinin bir sentezi olan Pasifik Okyanusu’ndaki Tayvan adasının (Çin Cumhuriyeti) üstlendiği işlevin bir benzeri Roma, Doğu Roma ve Türk İmparatorluğu’nun (Osmanlı) birikimlerini bağrında taşıyan Kıbrıs adası tarafından da yerine getirilecektir.

Yeni Akdeniz Gerçeği ve KKTC

Yeni Akdeniz neresi, biz bu soruyu kendimize sorduk mu hiç?: Pasifik. İşte Kıbrıs işaret verir gibi yapar, o İpekyolu’dur. Batı bütün anlayışını mitolojiler üzerine oturtmuş. Pegasus diyor, bütün markalar mitolojik esintili. Kendi tarihimizi yazalım, etiketlemelerimizi yapalım. İpekyolu hattında Pasifik Okyanusu bizim yol hedefimizdir. Asya’nın bir ucundaki Pasifik bizim ulaşma yolumuzdur. Kıbrıs onun güvencesidir. Neden Yeni Akdeniz? Çünkü Akdeniz’de bütün o bin yıllar boyunca etkileşmelerin gerçekleştiği, limanlar arasında ticaretler yapılıyor.

Harita: Asya-Pasifik’te Bölgeselleşme – “Yeni Akdeniz” Ekonomik Koridoru

Aynı ticaretler, aynı sanayiler aynı etkileşimler, iletişimler şu an Japonya’nın Osaka Limanı, Tokyo Limanı, Çin’in limanları, Tayvan’ın, Tayland’ın limanları arasında gerçekleşiyor. Orada büyük bir ekonomik dinamizm var.

Eski Akdeniz, Yeni Akdeniz’de yeniden kuruluyor.

Aynı dili konuşan Tayvanlı, Hong Kong’lu, Çin Halk Cumhuriyetindeki ve denizaşırı ülkelerdeki (ABD, İngiltere, Kanada, Tayland, Endonezya, Malezya, Filipinler, Avustralya, Yeni Zelanda) Çinliler bir network anlayışı içerisinde büyük bir ekonomik dinamizm yaratmaktadırlar.

Çin İşadamları Ağı (Chinese Business Network), dünyanın en kuvvetli ağlarındandır ve Çin’in hızla kalkınmasının arkasındaki gerçek gücü oluşturmaktadır.

Doğu Akdeniz

Ayrılmaz bir ikili oluşturan Doğu Akdeniz ve İpek Yolu bağlantısı, 21. Yüzyılın ilk çeyreği içinde, birbiriyle daha da kenetlenerek yükselen Asya pazarlarının önünü açacaktır. Türkiye liderliğindeki Doğu Akdeniz ve Çin’in liderliğindeki Doğu Asya bölgelerindeki işbirliği dinamikleri giderek güçlenmektedir. 16.yüzyıldaki güçlü Osmanlı ve Çin İmparatorlukları çağı tekrar sahnededir artık.

Doğu Asya

Malaga boğazındaki kaos ardından Doğu Akdeniz’e sirayet etmiştir.  Ümit Burnu’nun devreye girişi ile oyundan düşen İpek Yolu daha da kuvvetlenerek tekrar dünya gündemindedir artık.

20.yüzyılın ortalarından başlayarak Doğu Asya kalkınma hamlesi, içerdiği etkileşim dinamizmi ile birlikte Pasifik Okyanusu’nu da yeni bir Akdeniz kimliğine dönüştürmüştür.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin KKTC ile İlişkileri

Çin ile Güney Kıbrıs’ın stratejik ortaklığının temelinde tek devlet ilkesi vardır. Tayvan ve KKTC’nin tanınmaması temelinde bir politika uygulanmaktadır. BRI (Kuşak ve Yol İnisiyatifi) ülkeleri listesinde Kıbrıs’a rastlanmamıştır.

Hem Türkiye ve KKTC, hem de Yunanistan ve GKRY, Çin’in uluslararası alandaki etkisinden yararlanmak maksadıyla siyasi desteğini sağlamaya çalışmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), Kıbrıs sorununun KKTC lehine çözülmesi ve Kıbrıs’ın iki devlete ayrılması ile “Tayvan” sorununun benzetilebileceği ihtimali ile bu güne kadar daha çok GKRY’nin lehinde tavır takınmıştır.

KKTC’nin tanınması halinde Tayvan sorununa örnek teşkil edebileceğinden endişelenen ÇHC’nin bu konudaki tutumu, “Kıbrıs”ın bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı,  Kıbrıs sorununun çözümü yönünde BM Genel Sekreteri’nin iyi niyet misyonuna destek ve ilgili BM kararları çerçevesinde varılacak adil ve makul bir çözüm olmak üzere temelde üç unsura dayanmaktadır.

Küresel Akıl ve KKTC

Küresel Aklın, Çin’i Kıbrıs Rum kesimine davetinin cevabı Çin’in çıbanbaşı Tayvan Adası’nda, Çin’in burnunun dibinde artan Türk ticari ve sınai yatırımları olmalıdır. Kadim zamanlardan buyana Dünya Hâkimiyetini esas alan Türkler ile aynı hedefin peşinde olan küreselcilerin çatışmaları kaçınılmazdır.

Küreselciler Türkiye‘yi bölerken Kıbrıs‘ı da birleştirmek peşindeler. 1989’dan başlayarak 30 yıl boyunca pazar fetihleri yapan Küresel Akıl 21.yüzyıl başlarında 2008’den itibaren kronik bir krize yakalanmış, dünya ticaret hacminin artışı eksiye dönmüştür. Kıbrıs‘taki Türk varlığı küreselleşmenin önünde bir engel teşkil etmektedir.

İngiltere-Rusya Dengesi

Adadaki 1878 İngiliz-Rus dengesi bir statüko haline gelmiştir ve aşındırılamamaktadır. Rus-İngiliz geriliminin Rusya’nın Kıbrıs’ın karşısındaki Tartus limanını ele geçirmesiyle arttığı ve savaş ihtimali doğru. Türkiye’nin Kıbrıs’a 1974 müdahalesi sözkonusu dengedeki asli konumuna dönüşünü temin etmiştir.