“Biz Çinli firmalar, okyanustaki küçük karidesleriz, ama dayanışmamız büyük bir etki yaratır. Siz Nokia ve Ericcson gibiler ise okyanuslardaki köpek balıkları gibisiniz”
Mr. Ma-CEO, Alibaba.com. 1998, Hong Kong
“Gençlere derim ki, yanlış yapmaktan kimse kaçınamaz. Hatta yanlış yapmak günah değildir. Ama, güzel bir fikri kötülemek kadar da büyük bir günah bilmiyorum.
Güzel fikirler, ancak uygulama alanına geçince değerlerini somut bir biçimde herkese kabul ettirebilirler. Bu nedenle, fikirleri doğmadan öldürmeye kalkanları, insanlığın en acımasız katilleri sayarım.”
Kazım Taşkent (1895, Preveze, Yunanistan – 5 Mart 1991, İstanbul, Türkiye)
İş ve İş Dünyası. Farklılık nerede?
Liderlik, İş Dünyasının en önemli kavramıdır. Kaynakların değerlendirilerek işlerin yaratılması, yürütülmesi ve büyütülerek devam ettirilmesi İş Dünyasını meydana getirmektedir.
İş Dünyasını oluşturan kaynakların (sermaye, insan vb) katalizör unsurudur; Liderlik.
Psikoloji, Sosyoloji ve Tarih bilimleri, insan unsurunun merkezinde yer aldığı toplumların devamlılığının sağlanmasında İş, İşbirliği, İşbölümü ve İş Dünyası’nı başköşeye oturtmaktadır.
İşler ve İş Dünyasında farklılık insan unsurunun canlılık ve dinamizminin hayat bulduğu liderlik ile yaratılmaktadır.
Liderlik ve İnovasyon
Günümüz İş Dünyasının farklılık yaratıcı değişkeni olan İnovasyon kavramı birebir Liderlik ile ilintilidir. IBM tarafından yapılan bir deneysel araştırma, İnovasyonların yaratılması ve yürütülmesi için en önemli unsurun CEO’ların liderlik yaklaşımları ile konuyu sahiplenmeleri olduğunu bilimsel olarak ortaya koymuştur.
İş hayatının temelindeki rekabet olgusu, rekabet gücünün bileşenleri arasında, tabiri caizse yağ, un, şeker vb unsurları uygun oranlarda karıştırarak helvayı yapacak olan Liderliği birinci sıraya oturtmaktadır.
Farklılığı yaratan insanlardır ve Lider bu konudaki en mahir insanın sıfatıdır.
Literatürde “Yönetim ve Liderlik” tarzındaki sınıflamanın ima ettiği şekilde, Liderlik, Yönetim fonksiyonunun en önemli bileşenidir.
Lider Firmalar ve Ülkeler
İş Dünyası Liderlik uygulamalarının neticesinde sadece firmalar değil ülkeler de kalkınarak, Dünya Liderliğini elde ederler. BM5 ülkelerinin (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) her birinin dünyada liderlik klasmanında ön sıralarda yer alan firmaları, İş dünyası liderlerinin çalışmalarının neticeleridir.
Lider Yöneticilerimiz
İş Dünyası Liderliği, sosyolojimizin temel kalıplarından Liderlik davranışı ile örtüşmektedir. Bu sayede ülkemiz iş hayatı toplumsal yapıdan hayati bir destek almış bulunmaktadır. Ülkemiz İş dünyasında kamu ve özel sektörde Lider Yönetici örneklerine sıklıkla rastlanmaktadır. Havacılık ve Savunma Sanayilerinde Şakir Zümre, Nuri Demirağ, Nuri Killigil, Vecihi Hürkuş, Selçuk Bayraktar, “Türk Demiryolculuğu Sektörünün Babası” Behiç Erkin ilk akla gelen örneklerdir.
Değişim
Liderin en önemli fonksiyonu ise değişim konusundaki kararlılığıdır. İş hayatının damarlarında sürekli dolaşan rekabet olgusu değişimin sürekliliğini gerekli kılmaktadır.
Gerekli değişimi sağlayamayan yönetici Lider vasıflı değildir, değişim dalgalarına uyum sağlayamayan yönetici bir süre sonra değiştirilecek, mevkiini terk etmek zorunda kalacaktır.
Değişim o denli başat bir fenomendir. Hayatın döngüsü ve Yönetimin sürekliliği değişimi zorlamaktadır.
Liderin Görevi Engelleri Kaldırmaktır
Deming, “Bir liderinin hiçbir işi, başarının önündeki engelleri kaldırmak kadar önemli değildir.” der. İster bir ülkeyi ister bir şirketi yönetsin liderin esas görevi, yönettiği topluluğun önündeki engelleri kaldırmaktır. Bu engeller kaynak eksikliği gibi somut veya insanların zihniyetinden kaynaklanan soyut engeller olabilir. Liderin görevi bu engelleri fark etmek ve bunları kaldırarak başarıya giden yolu açmaktır.
Elle tutulmayan soyut engelleri kaldırmak çok daha zordur. Bunlar güçlü statükolar, motivasyon eksikliği, ego savaşları, önyargılar, güçlü çıkar ya da muhalefet grupları, ivedilik duygusunun yok olması, ataletin yerleşmesi, insanların içsel disiplinlerini kaybetmeleri, mazeret üretme alışkanlığı gibi engeller olabilir.
Toplulukların karşılaştığı engeller çoğu zaman bilgisizlikten ve korkudan kaynaklanan engellerdir. İnsanlar değişimle birlikte kaybedeceklerinden korkarlar.
Mavi Okyanus stratejisiyle ünlenen W. Chan Kim ve Renée Mauborgne şirketlerin özellikle dört farklı tür engelle karşı karşıya kaldıklarını söylerler.
1- Zamanın gerisinde kalmak aşılması gereken bir engeldir.
2- Kaynakların sınırlı olması da başarının önündeki bir başka engeldir.
3- Başarının önündeki önemli engellerden biri de motivasyon düşüklüğüdür.
4- Gruplaşmalar, çekişmeler de başarının önünde önemli engellerdir.
İster küçük ister büyük olsun her topluluğun önüne engeller çıkar. Bunlar elle tutulan somut ya da zihniyet, moral bozukluğu, korku, endişe gibi soyut zihniyet engelleri olabilir. Liderlik demek bunları fark edip, yönettiği topluluğun önündeki bu engelleri kaldırmak demektir.
İş Dünyası
Konu başlığımızdaki Dünya kavramı İş hayatında Liderlik olgusuna üç boyutlu bakmamızı gerekli kılmaktadır; zaman, zemin, zihin.
Liderlik kendi dünya hallerimizin, hayat tecrübelerimizin her üç boyutta büründüğü zengin birikimin bir bileşkesi olmalı, kendi insanımız, kendi topraklarımız, geniş coğrafyalarımız, tarihimizin şekillendirdiği bir manivela olarak, İş hayatımızda yeni çığırların öncüsü işlevini yerine getirmelidir.
Başkalarının ve bizler tarafından yaşanılmamış iş hayatları tecrübeleri kopyalanamaz, bizlerin yönünü gösteremez.
Başkalarının dili ile de düşünmemiz, düşünceler geliştirmemiz mümkün değildir. Dilimiz başka dillerdeki kelimelerin telaffuz ve tercüme vasıtası da değildir. O halde kendi kelime ve kavramlarımızın kullanımında yoğunlaşmalıyız.
Liderlik Dili
Lider kelimesinin dilimizde yerleşmiş olması bizlerin takipçiliğin ötesine geçemediğimizin en büyük bir ispatıdır.
Liderlik kavramının dilimizdeki karşılığı Alp’tir. Anadolu fatihi Alp Arslan, Avrupa’nın en yüksek dağ silsilesi olan Alp Dağları ilk akla gelen kullanımlardır.
Orhun kitabelerinde kağanlar; cesur ve devlet adamlığı yönlerini simgeleyen “alp” kimlik tanımlaması ile anılırken, müşavirlerinin en temel vasfı “bilge” kişilikleri olmaktadır.
İş hayatında Liderlik; Alp kimlik ve Bilge kişiliklerin bir bileşkesi olmak durumundadır. Liderlerimiz yanlarından bilgeleri hiç eksik etmemişlerdir. Liderler kendilerini hep bilgi ile sınamış ve bu sayede yepyeni ufuklara yol almışlardır.
“Ben Bilge Tonyukuk”
Hem kalemlerin, hem de kılıçların efendisi olmak gerektir.
İlk yazılı eserimiz olan Bilge Tonyukuk Yazıtı’nda (714) Bilge’nin taşa hakkettirdiği şekilde “Ben Bilge Tonyukuk” haykırışında yankılanan AlpBilge yöneticilerimiz, iş dünyasındaki liderlik pratikleri ile sadece firmalarını değil, Türkiyem’izi de dünya liderliklerine hazırlamaktadırlar.
Yazar, 1998 yılında Alibaba firmasının kurucusu Mr. Ma’ nın dilegetirdiği vizyonuna bir konferans vesilesiyle Hong Kong’da bizzat tanıklık etmiş ve bu vizyonun birkaç on yılın ardından gerçekleşmesi üzerine hayranlığımı kamuoyu ile paylaşmak istemiştim.
İstanbul, Nisan 2018
