ilk şarkiyatçılar: 780-1105
- harezmi 780-850
- biruni 973-1048
- mahmut kaşgari 1008-1105
ilk garbiyatçılar: 852- 1271
- maturidi 852-944
- yesevi 1093-1166
- demir baba 1100’ler
- sarı saltuk -1298
- hacı baktaşı veli 1209-1271
ŞARKİYATÇILARIMIZ
İlk şarkiyatçılarımız, Hint Matematiği hakkında kitap (Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind) yazan Harezmi ve Hindistan hakkında kitap (Kitâb’üt-Tahkîk Mâ li’l-Hind) yazan Biruni ile, Araplara Türk dilini tanıtmak üzere, sözlüğümüzü Arap alfabesi ile yazan Mahmut Kaşgari‘dir.
Batı’nın Hindistan’dan haberi olmadığı tarihlerde 800’lü 900’lü yıllarda, Türkler, Harezmi ve Biruni ile Hindoloji‘yi başlattılar.
Osmanlı döneminde ise Katip Çelebi ile Evliya Çelebi hem şarkiyatçı hem de garbiyatçı konumlarındadırlar.
Evliya Çelebi, İmparatorluğun Avrupa topraklarını Seyahatnamesinde edebi bir dille anlatmıştır.
Cumhuriyet döneminde ise özellikle DTCF’nin kuruluşu ile birlikte, dışımızda, Şark’ta ve Garp’te yeralan ülkeler hakkında kitaplar (Çin Tarihi, Hindistan Tarihi, Rusya Tarihi ) yayınlanmıştır.
Atatürk bu konuda dinamik-atlımcı bir yaklaşım göstererek, Alman Üniversitelerinden ünlü Hindolog ( Walter Ruben) ve Sinolog’ları (Wolfarm Eberhard) ülkemize kazandırmıştır.
Mütefekkirler
- Harezmi (Hindistan)
- Biruni (Hindistan)
- Kaşgari, Mahmut
- Evliya Çelebi
- Katip Çelebi
- Halide Edip Adıvar (Hindistan)
- Cemil Meriç (Hindistan)
- Şevket Süreyya Aydemir (Rusya)
- Alev Alatlı (Rusya)
- Selçuk Esenbel (Japonya, Çin)
- Bozkurt Güvenç (Çin)
Ülkeler/Bölgeler
ASYA
- Güney Kore: Erol Göka
- Hindistan: Harezmi, Biruni, Halide Edip Adıvar, Yusuf Hikmet Bayur, Cemil Meriç
- Japonya: Bozkurt Güvenç, Selçuk Esenbel, Asyada Beş Türk
- Rusya: Şevket Süreyya Aydemir, Alev Alatlı, Akdes Nimet Kurat
- Çin Halk Cumhuriyeti: Wolfarm Eberhard, Prof. Dr. Bahaeddin Ögel, Prof. Dr. Muhaddere Nabi Özerdim, Prof. Dr. Pulat Otkan, Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu, Prof. Dr. Ayşe Onat, Prof. Dr.Özkan İzgi, Prof. Dr. Bülent Okay, Selçuk Esenbel
- İran: İlber Ortaylı, Yaşar Kalafat
AFRİKA: Türkkaya Ataöv, Ahmet Kavas
3H:
- Hıtay (Çin)
- Horasan (İran)
- Hindistan
GARBİYATÇILARIMIZ
- Atilla (D. 406 Pannony – Ö. 453)
- Ahmet Yesevi (D. 1093 Horasan – Ö. 1166)
- Demir Baba (D. Deliorman 1100’ler)
- Hacı Bektaşi Veli (D. 1209 Nişabur Ö – 1271)
- Sarı Saltuk (D. Anadolu Ö. 1298)
- I. Murad (D. 1326 Bursa – Ö. 1389)
- Fatih Sultan Mehmet (D. 1432 Edirne – Ö. 1481)
- Gül Baba (D. Amasya – Ö. 1541)
- Evliya Çelebi
- Katip Çelebi
- Halil Halid Bey (D. 1869 – Ö. 1931)
- Namık Kemal (D. 1840 Süleymanpaşa – Ö. 1888)
- Ahmet Rüstem Bey (D. 1862 Ö. 1935)
- M. Akif Ersoy (D. 1873 İstanbul – Ö. 1936)
- Sultan Galiyev (D. 1882 Elimbetova – Ö. 1940)
- Peyami Safa (D. 1899 İstanbul Ö. 1961)
- Cevat Rıfat Atilhan (D. 1892 İstanbul – Ö. 1967)
- Prof. Dr. Sabri Ülgener (D. 1911 İstanbul-Ö. 1983)
- Aydın Sayılı (D. 1913 İstanbul Ö. 1993)
- Osman Turan (D. 1914 Trabzon – Ö. 1978)
- Cemil Meriç (D. 1916 Reyhanlı – Ö. 1987)
- Ahmet Kabaklı (D. 1924, Harput – Ö. 2001)
- Ömer Lütfi Mete (D. 1950 Rize – Ö. 2009)
- Durmuş Hocaoğlu (D. 1948 Bayburt – Ö. 2010)
- Aytunç Altındal (D. 1945 İstanbul – Ö. 2013)
Ülkeler/Bölgeler
Balkanlar:
- Genel: Şule Kut, Mustafa İsen, Mehmet Zeki İbrahimgil, Yıldırım Ağanoğlu, Metin Edirneli, Mehmet Hacısalihoğlu, Muammer Ketencoğlu, Can Karpat, Lütfü Karakaş, Mirzet Mujezinovic, Ender Bilar
- Bulgaristan: Türker Acaroğlu, Ömer E. Lütem, Nahit Doğu
- Kosova: Esin Muzbeg
- Makedonya: Fikret Adanır
- Romanya: Hamdullah Suphi Tanrıöver, Dimitri Kantemir
- Yunanistan: Herkül Millas, Fuat Aksu, Elçin Macar, Stefanos Yerasimos, İonna Kuçuradi, Yorgo Kırbaki, Ariana Ferentinou, Stelyo Berberakis
Avrupa
- Vatikan: Aytunç Altındal
- İtalya: Şerafettin Turan
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Şubat 29, 2016
